Gạo nếp Khẩu Nua Lếch Ngân Sơn

Khẩu Nua Lếch là giống lúa nếp bản địa được đồng bào dân tộc Tày nơi đây duy trì canh tác từ lâu và giống lúa này chỉ phát huy hết đặc tính quý của nó khi được trồng tại huyện Ngân Sơn (tập trung ở một số xã Thượng Quan, Thượng Ân, Bằng Vân, Cốc Đán). Giống lúa Khẩu Nua Lếch có nhiều đặc tính quý như dẻo, thơm. Được sử dụng làm nguyên liệu tạo nhiều sản phẩm đặc sản như: cốm, xôi, bánh trưng ... Khẩu Nua Lếch (tiếng Tày) tức là “Lúa Nếp Thép” theo ngôn ngữ phổ thông. Chữ thép ở đây được lý giải vì hạt thóc có màu vàng sáng như thép và giá trị của nó cũng được quý như thép.

1. NGUỒN GỐC GIỐNG

Ngân Sơn là huyện miền núi vùng cao của tỉnh Bắc Kạn, địa hình tương đối phức tạp có độ chia cắt mạnh, núi đá xen núi đất và do vòng cung dãy núi Ngân Sơn chia cắt huyện Ngân Sơn thành 2 tiểu vùng khí hậu rõ rệt, trong đó vùng phía Bắc có điều kiện khí hậu phức tạp hơn như: Biên độ dao động nhiệt độ trong năm lớn, lượng mưa và độ ẩm thấp. Mức nhiệt tối cao trung bình năm chỉ từ 30,6 - 31,70C; nhiệt độ tối thấp trung bình năm từ 10,8 - 12,90C. Nhiệt độ trung bình năm chỉ ở mức 19,4 - 20,80C. Tổng thời gian chiếu sáng trong năm dao động từ 1.198 - 1.559 giờ. Như vậy, với nền nhiệt độ thấp và tương ứng là thời gian chiếu sáng giới hạn, biên độ nhiệt ngày đêm lớn đã tạo nên tiểu vùng khí hậu Ngân Sơn khá đặc trưng, hình thành nên nhiều sản phẩm cây trồng nông nghiệp có chất lượng, đặc biệt là Khẩu Nua Lếch.

Khẩu Nua Lếch là giống lúa nếp bản địa được đồng bào dân tộc Tày nơi đây duy trì canh tác từ lâu và giống lúa này chỉ phát huy hết đặc tính quý của nó khi được trồng tại huyện Ngân Sơn (tập trung ở một số xã Thượng Quan, Thượng Ân, Bằng Vân, Cốc Đán). Giống lúa Khẩu Nua Lếch có nhiều đặc tính quý như dẻo, thơm. Được sử dụng làm nguyên liệu tạo nhiều sản phẩm đặc sản như: cốm, xôi, bánh trưng ... Khẩu Nua Lếch (tiếng Tày) tức là “Lúa Nếp Thép” theo ngôn ngữ phổ thông. Chữ thép ở đây được lý giải vì hạt thóc có màu vàng sáng như thép và giá trị của nó cũng được quý như thép.

2. QUY TRÌNH SẢN XUẤT
- Tuyển chọn nguồn nguyên liệu: Lựa chọn giống lúa thuần chủng (không lai tạo Gen với các giống lúa khác), sau đó hướng dẫn bà con Nông dân trồng theo phương pháp thâm canh hữu cơ không sử dụng phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật trong quá trình sản xuất.
- Sản xuất: Xay xát lúa trên phương pháp thủ công: sử dụng máy sát công suất lớn để xát gạo thành phẩm sau đó cho qua công đoạn sàng sẩy để loại bỏ tấm đồng thời không làm mất đi lớp cám bọc bên ngoài hạt gạo để đảm bảo giữ nguyên chất dinh dưỡng của hạt gạo.
- Đóng gói: Sau khiloại bỏ hạt hỏng, vỡ vụn của quá trình xay xát cho vào đóng gói nilon bọc kín để tránh sự thâm nhập của thời tiết và vận chuyển.


3. THÀNH PHẦN: Protein: 10,3%; amylopectin: 97,8%; tinh bột 73,1%; nhiệt độ hóa <700C

4. HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG:
- Xử lý gạo trước khi nấu bằng cách vo trong nước sạch từ 2-3 lần, sau đó cho vào ngâm trong nước ấm từ 5 - 6 tiếng, nếu thời tiết lạnh thời gian ngâm lâu hơn. Khi ngâm pha một chút muối cho vị xôi đậm đà hơn. Sau khi ngâm đổ gạo ra rá để cho ráo nước.
- Đun sủi nước nồi xôi, đổ gạo đã để ráo vào chõ xôi, lưu ý đổ từ từ không lèn chặt và đổ gạo dưới miệng nồi để xôi chín đều. Đun cho nước sủi lại sau đó để vừa lửa khoảng 1 tiếng đến khi xôi chín là được. Trong khi đun thỉnh thoảng dùng đũa xới nhẹ từ dưới lên trên để thông hơi lên đều tránh xôi bị nhão ở phía dưới.
- Khi xôi chín dỡ ra mâm, rải đều cho tơi hạt tránh bị hấp hơi. Khi xôi đã nguội đơm vào đĩa hoặc gói trong lá chuối hoặc lá dong đã được hơ qua lửa để sử dụng. Nếu muốn làm xôi xéo thì thêm
mỡ gà xào với hành, trộn đều với xôi, cho chút nước cốt dừa sẽ rất ngon.

5. ĐIỀU KIỆN BẢO QUẢN: Bảo quản nơi khô mát, tránh côn trùng, tránh mùi lạ. Sạch sạn và các vật lạ khác